Filmler üniversal bir lisan üzere görünse de yönetmenler ve yapımcılar, birebir sineması farklı ülkelerde farklı sonlarla yayımlama durumunda kalıyor.
İşte bu durumun gerisinde sansürün dışında farklı sebepler var.
Kültürel farklılıklar ve izleyici beklentileri
Her ülkenin kültürel yapısı aslında izleyicilerin sinemalardan beklentilerini şekillendiriyor. Bilhassa Hollywood üretimleri, global bir izleyici kitlesine hitap etmeye çalışırken yerel kültürlere ahenk sağlamak için senaryolarda değişiklikler yapabiliyor.
Sansür ve yasal düzenlemeler
Bazı ülkelerde sinemalar, mahallî sansür heyetleri tarafından inceleniyor ve belli sahnelerin yahut sonların değiştirilmesi istenebiliyor. Bizdeki RTÜK üzere.
Çin üzere ülkelerde de sinemaların yayımlanabilmesi için devletin belirlediği kurallara uygun olması gerekiyor. Bu durum, bazen sinemanın sonunu büsbütün değiştirebiliyor ki bunun da örneklerini birazdan vereceğiz.
Ticari telaşlar ve izleyici psikolojisi
Film imalcileri, her şeyden evvel ticari başarıyı hedefliyor. Bu nedenle de bir sinemanın farklı ülkelerde farklı sonlarla yayımlanmasının gerisinde ekseriyetle ticari kaygılar yatıyor.
Bazı sinemalar ise test gösterimlerine tabi tutuluyor ve stüdyo, izleyicilerin yansısına nazaran final sahnesini değiştiriyor. Şayet test izleyicileri mutsuz yahut tatminsiz olursa üretimciler farklı bir son çekiyor.
Farklı sonlara sahip sinemalardan kimileri:
Fight Club
FIGHT CLUB’s ending for the Chinese release (on Tencent Video) was changed to this and now I’m waiting for someone to fanfic a sequel based on this censored ending. pic.twitter.com/zYB0bY3Dlp
— Courtney Howard (@Lulamaybelle) January 24, 2022
1999 imali kült sinema Fight Club, kapitalizme başkaldıran anarşik yapısıyla tanınıyor. Orjinal versiyonda, Tyler Durden’ın planı muvaffakiyete ulaşıyor ve büyük şirketlerin binaları patlatılarak finans sistemine darbe vuruluyor.
Ancak Çin’de gösterilen versiyonunda, bu patlamalar hiç gerçekleşmiyor. Bunun yerine sinema, “Polis olay yerine yetişerek tüm teröristleri yakaladı ve Tyler Durden tutuklandı.” üzere bir yazıyla sona eriyor.
Blade Runner
Bilim kurgu dünyasında değerli yere sahip 1982 üretimi Blade Runner’ın özgün versiyonu, karamsar ve açık uçlu bir sona sahipken ABD için hazırlanan versiyon daha umut verici bir bitiş içeriyordu.
Hollywood’un genel olarak keyifli sonları tercih etmesi nedeniyle, Amerikan versiyonunda Deckard ve Rachael karakterleri birlikte kaçıyor ve daha müspet bir atmosfer yaratılıyor ancak Avrupa’da gösterilen versiyonda, sinemanın sonu daha belirsiz ve distopik bir havada bırakılıyor.
Little Shop of Horrors
1986 imali bu komedi-korku sineması, yepyeni olarak epeyce karanlık bir sona sahipti: Bitkiler dünyayı ele geçiriyor ve insanları yok ediyordu ancak test izleyicileri bu sonu fazla kasvetli buldu. Bunun üzerine üretimciler, daha hafif ve memnun bir final çekerek gişede daha fazla muvaffakiyet elde etmeyi amaçladı.
1408
Stephen King romanından uyarlanarak dehşet sinemaları listesine giren 1408’in yepyeni sonunda Mike, otel odasında canlı diri yakılıyor. Bu son ABD ve Kanada’daki yayın platformlarında gösterilen varsayılan versiyon olsa da Hollanda, Japonya ve Avustralya üzere birçok ülke alternatif sonu aldı. Bu sonda Mike bu tecrübeden sağ kurtuluyor ve her şeyin bir hayal olduğuna inanıyor.
Türkiye’den de örnekler var. Mevzumuz doğal ki sansür!
Yılmaz Güney, Türkan Şoray, Tarık Akan, Cüneyt Arkın üzere ünlü oyuncuların yer aldığı Yeşilçam’ın birçok sinemasına de sansür uygulandı. Bazılarında kelamlar çıkarıldı, kimilerinde imajlar.
“Ekonomik Mevzular, Yoksulluk-Zenginlik, Sınıfsal Farklılıklar” başlığı altında “Babanın Oğlu” sineması ise buna verilecek örneklerden yalnızca biri.
Peki, sizce bir sinemanın yepyeni sonunu değiştirmek yanlışsız mu? Yoksa sanat, her şartta olduğu üzere mi sunulmalı? Bu sorunun yanıtı, tahminen de her izleyicinin kendi içinde gizli.
Sinema dünyası hakkında daha fazlası için:
